TÜRKLÜĞÜN EN ESKİ ZAMANLARI

Bütün bilinenleri, doğrudan Türk’e karşı bir peşin hükümlü olmadan, 

bir kere daha en kısa olarak şöyle özetleyebiliriz: 

Türk, aslî özellikleri ile tarihin karanlıklarından, birkaç bin yıl geriden oluşup gelerek, 

M.Ö. bin yıllarında şekillenmiş olmalıdır. Milattan önceki bin yıllarında Türkçe belirli bir 

zümrenin, halkın, insan kümesinin konuşma dili olmuştur. Bu halkın yaşadığı, 

ehlileştirdiği at ile mesafeleri yakınlaştığı bir geniş coğrafya içinde bazı alt isimler de 

ortaya çıkmaya başlamıştır. Kırgız, Uygur, Oğuz, ve nihayet Türk gibi. Bu isimler 

yanında, hemen aynı zamanlarda bir insandan çıkış esaslı adlandırmalar da görülür: 

Karluk, Kalaç, Kanglı gibi. Türk, bir zaman için bütün bu insanların ortak ismi olarak 

hiçbir yerde veya kaynakta görünmeyebilir. Fakat bütün bu sayılan insanların dil ve 

kültür bakımından ortak özellikler içerdiği kesindir. Kültür olarak da en açık seçik 

belirginlik, Çin kaynaklarına göre yöneticilerin bir şekilde kurt ile bağlantılarının 

olmasıdır. Bu kesinleşen ortak özellikleri yaygın şekilde yaşayanlar, ata tam olarak 

hâkim ve demiri de etkili kullandıklarından dolayı, çevrelerinde daha üstün bir güç 

sahibi olmuşlardır.

M.Ö. VII. yüzyıldan itibaren, Avrupa ve Batı Asya yazılı kaynaklarının Skit/İskit dediği 

büyük devlet, sonradan kendilerine Türk denecek olan insanların idare ettiği bir siyasi 

güç idi. Hatta denebilir ki Türk daha milat yıllarına doğru ortaya çıkmış olabilir. Grek-

Roma kaynaklarının İskit dediği bu devlete İran kaynakları Saka demektedir. Zaten 

Saka, doğrudan kendi özellikleri ile XXI. yüzyılda dahi bir Türk boyu olarak 

yaşayacaktır. İran millî destanı kuzeyindeki devletin başındaki Afrasiyab ile çetin 

mücaleleri anlatır. Afrasiyab ise doğrudan Alp Er Tunga adında bir Türk millî 

kahramanıdır. Böylece gerçek tarihî bilgiler ile destan iç içe girmekte bu Türkler artık 

tarih sahnesine çıkmaktadırlar. Alp Er Tunga’nın başında bulunduğu devlet ise, 

başkalarının İskit veya Saka dedikleri Karadeniz kuzeyinden Asya içlerine doğru 

uzanan büyük devlettir.

Bu büyük devletin Doğu Hanlığı, Yabguluğu Çin kaynakları sayesinde çok iyi 

bilinmektedir. Hsiung-nular, Çinliler tarafından da VI. yüzyılda doğrudan Türk adıyla 

devlet kuranların ataları olarak tanımlanır. Bu devletin içinde ise Türklerin daha pek 

çok boyu bulunmaktadır. Saka Devleti’nin Batıdaki Hanlığı, Denis Sinor’a göre, milat 

yıllarında dahi Türk adını hatıra olarak saklamış ve bu ad Pliunus ve P. Mela’ya 

geçmiştir.

Türk, kendilerine ne ad verdikleri bilinmeyen, fakat yaşadıklarını arkeolojik 

kalıntılarından anladığımız insanların, M.Ö. 500’lerden itibâren bu adı almaya başlayan 

çocuklarıdır. Türk, artık doğrudan kendisine mahsus özellikleri ile insanlık tarihinin 

içine girmiştir.

Prof. Dr. Tuncer BAYKARA – Ege Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi / Türkiye